Vendel&
deWolf

home news works read contact cv instagram link


  • Amsterdams duo Vendel & de Wolf is internationaal succesvol met lichtkunst: ‘Voorheen was het altijd sappelen’
‘Sign’: lichtkunst van kunstenaarsduo Vendel & de Wolf, hier in 2022 voor het Amstel Hotel. BEELD EVA PLEVIER/ ANP
Van Schiedam tot Singapore en Sydney: de lichtkunst van Paul Vendel en Sandra de Wolf is een wereldwijd succes. Dat is nog steeds wennen voor de Amsterdammers, die in afwachting van een doorbraak als beeldend kunstenaars tientallen jaren hebben moeten doorbijten.
Patrick Meershoek 4 januari 2024, 17:00
Een lopend vuurtje, dat kunstwerk Sign. De artistieke verbeelding van een bosbrand is inmiddels in meer dan twintig landen te zien geweest en er komen nog steeds nieuwe aanvragen binnen. “Het is onze zomerhit,” zegt
Sandra de Wolf lachend. “Het begon met een verzoek van een kennis, die een lichtfestival in Schiedam organiseerde. Of we iets konden leveren, het budget was duizend euro. Tja, hoe maak je iets groots voor duizend euro? We zijn aan de slag gegaan met een grote partij bamboestokken, die we hier nog hadden liggen.”
Blijf op de hoogte
Krijg wekelijks een melding van het mooiste verhaal over Amsterdam.
In 2022 was een dertig meter lange en negen meter hoge versie van Sign een van de klappers van het Amsterdam Light Festival. Het brandende bos in het water voor het Amstel Hotel groeide uit tot een bezienswaardigheid. Er was inmiddels ook een verhaal aan het werk vastgeplakt, vertelt Paul Vendel. “Het thema van het festival was When nature calls. Het was de tijd van de grote bosbranden in Australië en Amerika. Zo’n natuurbrand komt in een lijn op je af. Dat beklemmende gevoel wilden we overbrengen, toch ook een beetje als waarschuwing voor de gevolgen van de klimaatverandering.”
Het is de keerzijde van het internationale succes dat die boodschap soms dreigt te verdwijnen in het spektakel. De Wolf: “Ik vind het verhaal belangrijk: het effect mag de inhoud niet wegdrukken. Tegelijkertijd heb je daar niet altijd greep op. Lyon heeft het oudste en grootste lichtfestival van de wereld, daar komen twee miljoen mensen op af. De meeste werken hebben daar het karakter van een voorstelling, met lasers en harde muziek – meer entertainment dan kunst. Het gevolg was dat bij ons de mensen rond een grote waterbak stonden te wachten tot er eindelijk iets ging gebeuren met dat vuur.”
Lichtkunst is vaak vluchtig
Ook dit jaar staan Vendel (59) en De Wolf (57) op het Amsterdam Light Festival. Error is de naam van het werk dat op de kade staat bij het Paleis van Justitie en, pulserend blauw licht uitstralend, de toenemende invloed verbeeldt van de technologie op ons leven. “De discussie over kunstmatige intelligentie vind ik erg interessant,” zegt De Wolf. “Worden we meegesleurd in iets waarover we geen controle hebben of gaat de technologie ons helpen? Internet heeft ons veel gebracht, maar de schaduwzijden zijn inmiddels onmiskenbaar.” Vendel: “En zijn we in staat om te leren van onze fouten? Maken we er iets beters van?”
Het Amsterdamse kunstenaarsduo Paul Vendel en Sandra de Wolf voor hun kunstwerk ‘Error’ bij het Paleis van Justitie, tot en met 21 januari te zien tijdens het Amsterdam Light Festival. BEELD FOTO DINGENA MOL
Vendel en De Wolf hebben elkaar in de jaren negentig op de Rietveld Academie leren kennen en zijn in het dagelijks leven een stel. Lichtkunst mag tot nadenken stemmen, vinden ze, ook op een festival waar een deel van de bezoekers naar de kunst kijkt alsof het een kerstboom is. “Er zit wel ontwikkeling in, hoor,” zegt Vendel. “Er is veel interessant werk te zien. In korte tijd komen enorm veel mensen kijken, veel meer dan in een museum of galerie, maar het is vaak ook vluchtig. En nat. Of koud.” De Wolf: “Dat maakt een buitenfestival ook spannend.”
En: een festival is tijdelijk. Na een paar maanden wordt de boel weer ingepakt. “Dat kan ook wel lekker zijn,” zegt De Wolf. “Met een opdracht voor de openbare ruimte ben je vaak jaren bezig. We hebben een voetgangerstunnel gedaan in de Derkinderenstraat. Het heeft zes jaar geduurd om het hele proces te doorlopen. Met de kunst waren we binnen zes maanden klaar.” Vendel: “We letten er bij festivals wel op dat het werk overdag ook een beetje interessant is om naar te kijken. De verlichting is aan van 17.00 tot 23.00 uur, dat is maar een klein deel van de dag. We maken een kunstwerk en het licht komt erbij.”
‘Whole Hole’: een brug aan de Amstel was omgetoverd tot een wormgat tijdens het Amsterdam Light Festival van 2017. BEELD ROBIN VAN LONKHUIJSEN/ANP
Internationale reputatie
Hun debuut als lichtkunstenaars maakten Vendel en De Wolf op het Amsterdam Light Festival van 2015. A Tale of Two Cities was de naam van hun inzending, naar het boek van Charles Dickens. De roman was een groot succes, het kunstwerk niet bepaald: de bestelde ledlampjes kwamen te laat en toen ze er eenmaal waren, gingen ze zo snel stuk dat de twee steden uiteindelijk met kleurenspots moest worden belicht om er nog iets van te maken. Vendel: “Het was ook te klein. Daar hadden we ons op verkeken. We hoorden later dat veel bezoekers het werk helemaal niet hadden gezien.”
De Wolf spreekt toch van een klein succes. “Paul zat in die periode in een diepe depressie. Onze deelname aan het festival was ook een poging om hem weer uit bed en aan het werk te krijgen. Dat is uitstekend gelukt.” Sterker, in de jaren daarna bouwde het paar met een serie lichtkunstwerken een internationale reputatie op. Vendel: “Dat hadden we vooraf nooit kunnen bedenken. Voorheen waren we vooral actief met kunst in de openbare ruimte. Het was altijd sappelen: te weinig opdrachten, te weinig geld. Ik heb geregeld als klusser gewerkt om als kunstenaar het hoofd boven water te houden.”
In 2017 maakten Vendel en De Wolf een klapper op het Amsterdam Light Festival met het werk Whole Hole. Een brug aan de Amstel was omgetoverd tot een wormgat. Met de onmisbare hulp, benadrukken de kunstenaars, van de elektronica- ontwerpers van Yens & Yens en Smederij Van Rijn, met wie sindsdien vaak wordt samengewerkt. “Whole Hole kreeg veel aandacht,” vertelt Vendel. “Er verschenen foto’s en filmpjes op internet, zoals van een jongen die zijn vriendin net voor de brug ten huwelijk vroeg. Als ze nee zou zeggen, zou de boot omdraaien, was het verhaal.”
Erkenning eerlijk verdeeld
Met het succes van de lichtkunst veranderde ook het leven van het paar. In financieel opzicht, maar ook in doen en laten als kunstenaars. De Wolf: “We hebben altijd veel samen gedaan, maar de aandacht ging meestal naar Paul uit. Ik vond dat prima. Ik heb in 1997 het monument voor Joes Kloppenburg in de Voetboogstraat gemaakt en ik werd letterlijk ziek van alle stress die dat met zich meebracht. Ik trok de verantwoordelijkheid gewoon niet. Soms ging het toch knagen. In Osdorp staat een kunstwerk met alleen de naam van Paul erbij. Lekker dan, dacht ik bij de onthulling, daar zit ook veel werk van mij in.”
‘Time Vortex’, voor een brug in Singapore. BEELD I LIGHT SINGAPORE
Tegenwoordig opereren de twee als eenheid onder de naam Vendel & de Wolf en worden aandacht en erkenning eerlijk verdeeld. Bang voor verantwoordelijkheid is De Wolf ook niet meer. Een regelrecht huzarenstukje was de bijdrage aan een lichtfestival in Singapore in 2019. “De vraag was om iets te doen met The Helix, een negentig meter lange brug. Echt een icoon. Niemand durfde het aan, wij hebben ja gezegd. Ik heb een jaar op de computer zitten tekenen, rekenen en puzzelen om er iets van te maken. En bij de opbouw bleek het allemaal redelijk te kloppen. Ik vind het nog steeds een wonder dat het is gelukt.”
Het succes werd gevierd met het hele gezin. “Paul was vooruit gegaan om te helpen met de opbouw. Ik ben hem met de kinderen achterna gereisd. De oudste wilde eigenlijk niet mee. Hij vond het onzin om voor een paar dagen Singapore van die dure vliegtickets te kopen. Hij had gelijk natuurlijk, maar dit keer ben ik op mijn strepen gaan staan. De kinderen hebben jaren geweten en gevoeld dat we weinig geld hadden. Er kon nooit veel. Dus ik heb gezegd: ik wil dat je meegaat en ik wil dat je ziet waar we een jaar lang hard voor hebben gewerkt. Hij is meegegaan en het was gelukkig ook ontzettend leuk.”
Amsterdam Light Festival: t/m zondag 21 januari 2024.


  • Verschuiving / Displacement

  • Bienale Noordwijk


  • Paul Vendel (1964) & Sandra de Wolf (1966) maken naast opdrachten in de openbare ruimte, voornamelijk installaties. Bij voorkeur maken ze gebruik van herkenbare of bestaande materialen. Natuur, natuurkundige fenomenen, chaos en orde spelen een belangrijke rol. Meestal verbeeld in de vorm van structuren die soms een futuristisch sciencefiction achtig karakter hebben. Ze hergebruiken graag materialen om ieder werk zo duurzaam mogelijk te maken.

“Voor onze installatie voor Biënnale Noordwijk laten wij ons inspireren door het tropisme; een fenomeen waarbij planten zich in hun groei aanpassen aan uitwendige prikkels. In het centrum voor het gemeentehuis van Noordwijk creëren wij een groeivorm van gebogen gouden betonijzer. Het werk reageert op de beweging van voorbijgangers en lijkt zich bewust te zijn van zijn omgeving. Zoals de natuur door invloeden van buitenaf verandert, verdwijnt of zich verplaatst zo zal het werk door beweging subtiel van vorm veranderen.”


  • En jullie werk helpt daarbij door de chaos te omarmen?

Sandra: ‘Mensen hebben over het algemeen de neiging om orde en structuur te waarderen, omdat dit voorspelbare resultaten biedt. Aan de andere kant is chaos noodzakelijk voor groei en verandering. In de natuur kan chaos, zoals wisselwerkingen tussen verschillende soorten, leiden tot de evolutie van nieuwe soorten en een rijke verscheidenheid aan leven. In sommige situaties kan chaos het begin zijn van orde, maar dit is natuurlijk niet altijd het geval.’

 

Hoe hopen jullie het publiek bij die betekenis te betrekken?

Sandra: ‘Het betonijzeren kunstwerk bestaat uit lange gebogen slierten. Op het eerste gezicht lijkt ook dit een chaos, maar bij nadere inspectie zijn ze allemaal ongeveer op dezelfde manier gegroeid.  Normaal gesproken zien we betonijzer alleen op bouwplaatsen, maar hier is het gegroeid als een plant naar het licht en ligt het kwetsbaar en bloot op een plein. De locatie is zichtbaar in het dorp, en om niet te worden verward met sloopafval, heeft het zich vermomd als een waardevolle, glanzende gouden structuur. Het wil graag aangeraakt worden. Voel en de structuur zal zachtjes vibreren, net als een snorrende poes. Het reageert op onze acties.’

Paul: ‘Misschien zie je een transitie niet zo duidelijk als je er midden in zit maar kan je hem wel voelen…’